—– Read the English version —–

Trong Bụng Ngựa 
(What the Horse Eats)
Vở chamber opera gồm một Cảnh năm Màn
Âm nhạc: P.Q. Phan 
Tuần bản: P.Q. Phan & Anvi Hoàng 

Bối cảnh 
Thời gian: 1945
Nơi chốn: một làng quê ở miền Bắc Việt Nam  

Trong Bụng Ngựa dựa vào một câu chuyện có thật xảy ra thời Pháp và Nhật đô hộ Việt Nam. Chiến tranh, nạn đói, chế độ thực dân dồn ép con người ta phải lựa chọn giữa sự sống và cái chết, giữa danh dự và tình thương cho con. Hai triệu người Việt Nam đã chết đói (dân số vào thời đó là 18 triệu). Một anh chăn ngựa lo lắng cho gia đình, đặc biệt là đứa con mới chào đời. Anh phải nhận lời làm không công cho viên Đại Uý Nhật, chăm nom con Ngựa Trắng quý của ông ta, cùng lúc anh mang trong đầu một tính toán táo bạo. Một người vợ vật lộn với trách nhiệm và tình thương của người mẹ, chỉ biết gắng gượng nuốt rễ cây. Hai vợ chồng cố gắng sống mòn trong danh dự. Cuối cùng, cùng đường, họ đành chấp nhận cái nhục nhã và tàn khốc của thực tế, là lấy trộm thóc trong phần thức ăn của ngựa để cứu sống đứa con mới đẻ của mình. Viên Đại Uý Nhật dựa vào điều lệ danh dự xử anh chăn ngựa tội chết. 

Mầm mống câu chuyện  
Nhà sáng tác P.Q. Phan nhớ lại câu chuyện thuở nhỏ về con ngựa như ở trên. “Ba tôi đã kể cho tôi nghe câu chuyện này nhiều lần. Mục đích của ông là dạy tôi không nên ăn cắp. Câu chuyện này tôi mang trong lòng 50 năm nay. Bây giờ tôi muốn kể lại câu chuyện này như là một câu chuyện về sự tàn bạo và huỷ hoại cuộc sống do chế độ thực dân gây ra, hy vọng rằng chúng ta học được bài học để ngăn chặn tội ác thực dân dưới bất kỳ hình thức nào trong thời hiện đại.” Theo cách diễn giải mới, Trong Bụng Ngựa nhằm nêu bật những tình huống khó xử mà con người chúng ta luôn phải đối mặt trong cuộc sống: làm sao cân bằng giữa công lý và tình thương. Câu chuyện này là lời nhắn nhủ rằng chúng ta cần phải mở lòng để hiểu những người khác. 

Cấu trúc tuần bản
Xã hội đa dạng của chúng ta ngày nay cần có những vở opera với chủ đề phong phú hơn, cần sự hiểu biết về văn hóa hợp thời hơn, cần sự ‘góp mặt’ đầy đủ hơn của mọi người. Là những người mang trong mình cảm nhận của hơn hai nền văn hóa khác nhau, team vợ-chồng P.Q. Phan và Anvi Hoàng nhận lấy phần trách nhiệm viết tuần bản bằng tiếng Anh cho vở opera Trong Bụng Ngựa (What the Horse Eats). Một mặt, tuần bản của họ miêu tả các nhân vật trong đúng bối cảnh xã hội và chính trị vào thời điểm đó. Mặt khác, họ muốn kể câu chuyện dưới nhiều góc cạnh khác nhau để người xem có thể thấy được những dằn xé trong mỗi nhân vật khi họ phải quyết định và lựa chọn giữa cuộc sống và cái chết, giữa danh dự – trách nhiệm – tình thương cho con, hoặc giữa công lý và tình người. Cuối cùng lại, kể chuyện là một công cụ giao tiếp hiệu quả và hai nhà sáng tạo muốn kể câu chuyện này vừa để lột tả nguồn gốc Việt Nam trong bản thể Mỹ của mình, vừa để miêu tả hành vi xã hội nhân bản trong thế giới chúng ta đang sống.

Ngôn ngữ âm nhạc 
Trong Bụng Ngựa khai thác các chiều kích khác nhau cùng lúc pha trộn ngôn ngữ âm nhạc phương Đông và phương Tây. Qua các nhân vật đa dạng, âm nhạc của vở opera phối hợp các sắc thái văn hóa và sắc thái opera của truyền thống Kabuki Nhật Bản, lối hát Sa Mạc của Việt Nam, và nhạc opera phương Tây hiện đại. Trong Bụng Ngựa cũng là dịp để nhà sáng tác P.Q. Phan khám phá sâu hơn ngôn ngữ âm nhạc hiện đại để phản ánh khía cạnh lịch sử hiện đại của câu chuyện. Bên ngoài các yếu tố kỹ thuật này, bằng cách tạo ra những dòng nhạc gợi cảm và đầy cảm xúc cho người hát, ông muốn tạo cho vở opera sự hấp dẫn và lôi cuốn về phía đối tượng khán giả bên ngoài vòng hàn lâm.

Dàn nhạc và phân vai
Về mặt thẩm mỹ, Trong Bụng Ngựa là một vở opera lớn (grand opera) nhưng được dựng như một vở opera thính phong (chamber opera). Làm như vậy là để tăng cơ hội dàn dựng cho tác phẩm. Trong Bụng Ngựa gồm năm Màn, và đòi hỏi một dàn nhạc thính phòng bao gồm sáo flute, clarinet, một người trình diễn dàn nhạc gõ (percussion player), piano, nhóm bốn đàn dây (string quartet), và năm vai diễn—hai trong số năm vai này có thể được thay thế bởi dàn hợp xướng. Trong Bụng Ngựa dài khoảng 70 phút.

Mục đích và ý nghĩa 
Trong Bụng Ngựa là một đóng góp quan trọng vào kho tàng nhạc opera hiện đại đang thiếu tính đa dạng cả về mặt số lượng và đề tài. Với khuynh hướng phân vai theo đúng sắc tộc của nhân vật như hiện nay, Trong Bụng Ngựa tạo thêm vai và cơ hội cho người trình diễn Mỹ gốc Á góp mặt vào lĩnh vực opera.

Ngoài những chương trình dàn dựng (productions) sẽ được trình diễn theo dự tính trong những năm sắp tới, Trong Bụng Ngựa là một lời mời tham gia cho cộng đồng người Mỹ gốc Việt. Chính vì chủ đề gần gũi và có ý nghĩa của câu chuyện này đối với cộng đồng mà người sáng tạo mong muốn thu hút nhiều người Mỹ gốc Việt tham gia vào hình thức nghệ thuật opera hơn nữa. Nói một cách lý tưởng, tác giả muốn chia sẻ bài học sâu sắc về con người trong câu chuyện Trong Bụng Ngựa với tất cả mọi người.

Trình diễn premiere
Ngày 8 tháng 8 năm 2020 (Rescheduled August 21, 2021)
Tại Sân khấu Buskirk-Chumley Theater
Địa chỉ số 114 E Kirkwood Ave
Thành phố Bloomington, bang Indiana, 47408